Post Description

Het eigenaardige van advaita is, aldus Jan Koehoorn, dat er wel leraren zijn maar dat je geen les krijgt. Want les krijgen houdt in dat je iets van iemand anders aanneemt. Als je naar een satsang gaat (zo heten bijeenkomsten met advaita-leraren) wordt je volgens de voormalig leerling van Alexander Smit geen nieuwe informatie aangereikt, maar komen je aannames ter discussie te staan. Allemaal.

Veel mensen zijn op zoek naar zichzelf. Dat zoeken komt voort uit het idee dat er iets ontbreekt aan je leven en je vraagt je af: hoe kan ik gelukkig worden? Maar alle vragen die met ‘hoe’ beginnen, houden een manier of methode in. En een manier of methode betekenen op hun beurt weer dat je gaat proberen om van hier naar daar te komen, om iets te bereiken. Het idee dat we iets moeten bereiken, dat het ‘ergens naartoe’ moet, heeft te maken met de illusie dat we ons in de een of andere toestand zouden bevinden. Je kunt namelijk alleen in een andere toestand terechtkomen, als je je op dit moment in de ene toestand bevindt. We hebben eigenlijk geen aandacht voor onderzoek naar dit basismisverstand. We zijn alleen maar bezig om van de ene in de andere toestand terecht te komen. We doen al die moeite om onze zelfverzonnen problemen op te lossen.

Totdat de vraag wordt gesteld: ‘Is het wel zo dat ik me in de een of andere toestand bevind?’ Een diepgaand onderzoek naar die vraag is iets heel anders dan proberen een beter mens te worden. Het is eenvoudig kijken of een aanname klopt of niet. Je kunt alle toestanden beschrijven, je kunt alle eigenschappen van welke toestand dan ook opnoemen. Ben je dan niet in eerste instantie de waarnemer van al die toestanden? Dat is een kwestie van onderzoeken, niet van geloven. Want geloven ligt in de aannamesfeer en onderzoeken is kijken, voor jezelf zien. Dat is de uitnodiging van advaita en ook de uitnodiging van Jan Koehoorn in dit boek.

‘De nuchtere, no-nonsense stijl van Jan Koehoorn is een verademing.’

‘De Advaita klassiekers van Nederlandse bodem waren voor mij altijd:
Vrij Zijn! (Wolter Keers) en Bewustzijn (Alexander Smit). Er is er voor mij nu nog 1 die dit rijtje compleet maakt en dat is…Zelfonderzoek van Jan Koehoorn.’
Lezersreacties op bol.com

Uit het boek:

Zoeken betekent: over het nu heen kijken. Denken dat er een andere mogelijkheid is dan nu, en daar- op focussen. Een statische gedachteconstructie prefereren boven het dynamische nu. Een ideale situatie verzinnen, datgene wat er verschijnt daarmee vergelijken, en vervolgens oordelen dat ‘wat is’, niet voldoet.

Wat is, zal per definitie nooit voldoen aan wat voor voorwaarden je ook stelt. Voorwaarden zijn namelijk gedachtenspinsels. Je neemt een aantal momentopnamen uit het geheugen en daarmee construeer je een ‘ideale situatie’. Die situatie heeft meestal te maken met geluk, macht, controle, geld, veiligheid, allerlei garanties, bevestiging, liefde, en ga zo maar door.

En dat alleen maar omdat je gelooft dat je een persoon, een ego, bent. En voor een ego is de wereld uitermate onveilig, zijn er geen garanties, is er bevestiging nodig, en moet er steeds maar weer aandacht naar toe. De persoon en de zoekbeweging hebben met elkaar te maken. Zolang je gelooft dat je dat ego bent, en meer niet, is er die zoekbeweging. Harder zoeken, of op een andere manier zoeken, of net doen of je niet meer zoekt, is allemaal geen oplossing. Zie het misverstand, doorzie de persoon en herken de idioterie van het zoeken.

We zijn op een dusdanige manier geconditioneerd dat we alles in termen van bereiken zien. Bovendien zijn we gewend geraakt aan de illusie dat iets er duidelijker op wordt naarmate we er meer denkplaatjes bij verzinnen.

Maar een uit-een-zetting levert nog geen eenheid op, en een ver-klaring brengt nog geen klaarheid. Vandaar dat in de advaita traditie niet het accent ligt op bereiken en intellectuele verklaringen, maar op de werking van het denkmechanisme an sich.

Omdat we zijn gaan geloven een persoon te zijn en meer niet, hebben we een fobie opgelopen voor niet-verklaren en de afwezigheid van denkpatronen. En dus moeten we op een krampachtige manier aan de gang om alles, maar dan ook letterlijk alles, in te vullen. Overal moet een verklaring bij, een beschrijving, een kader, anders kunnen we het niet ‘plaatsen’. Dan ‘kunnen we er niets mee’, en kunnen we het ‘geen plek geven’. En, minstens zo belangrijk, we kunnen ook niet meer ‘zonder doel’ zijn. De afwezigheid van projectie zijn we als probleem gaan zien, terwijl projectie nu net de oorzaak is van alle problemen.

De fout die bijna elke spirituele zoeker maakt, is het najagen van toestanden ‘zonder gedachten’, ‘zonder doelen’ en ‘zonder verklaringen’. En dan maar de hele dag hardop roepen dat je ‘niets weet’. Van een ‘weter’ word je dan ineens een ‘niet-weter’. Het denken wordt dan tot vijand gemaakt (wat het niet is) en krijgt daardoor een onevenredig grote waarde toegekend (die het niet heeft). Je bent nog steeds aan het proberen een toestand te bereiken, namelijk een gedachteloze toestand.

Wil je serieus zelfonderzoek doen? Kijk dan naar al deze mechanismen en herken ze als zodanig. Dan ontdek je ook dat het niet uitmaakt of ze er wel of niet zijn.